De laatste tijd zie je af en toe een filmpje langskomen op internet: wandelaars die een beer tegenkomen in de bergen. Hoewel je er misschien niet op zit te wachten, kunnen er tijdens je bergwandeling letterlijk beren op je weg verschijnen. In de Pyreneeën, waar we deze zomer waren, stonden regelmatig waarschuwingsborden. We leerden daar wat je moet doen als je een beer ziet in de bergen.
Op het beginpunt van onze wandeling naar de Cascade d’Ars passeren we een groot informatiebord: in het gebied waar we gaan wandelen kun je beren tegenkomen. Dat is nog eens wat anders dan een gems of marmot en het idee staat ons niet helemaal aan. Gelukkig is de kans op een ontmoeting met een beer niet groot. Omdat ze over het algemeen bang zijn voor mensen komt het slechts zelden voor dat een wandelaar daadwerkelijk een beer op zijn pad treft.
De bruine beer
Tijdens je bergwandelingen in Europa heb je kans om een bruine beer (Ursus arctos) tegen te komen. Deze dieren hebben een schofthoogte tussen de 0,80 en 1,10 meter en kunnen staand een lengte van 2,20 meter bereiken. Ondanks hun massieve uiterlijk zijn het snelle atleten: bruine beren kunnen een snelheid tussen de vijftig en zestig kilometer per uur behalen. Op hun menu staan kruiden, bessen, eikels, kastanjes en frambozen, maar ook kadavers en wilde of gedomesticeerde zoogdieren.
Leefgebied Europa
Om hoeveel beren gaat het eigenlijk? Kun je achter elke boom een beer verwachten? Dat valt mee. In de Pyreneeën leven ongeveer vijftig bruine beren, onder andere in de streek Ribagorza en het gebied tussen de oostelijke Pyrénées-Atlantiques en de westelijke Ariège. In de Alpen gaat het om een groeiende populatie van zestig tot tachtig exemplaren, voornamelijk in het Italiaanse natuurpark Adamello-Brenta. Vanuit dit gebied in Noord-Italië trekken beren ook richting Piemonte, Friuli-Venezia Giulia, Bolzano, Sondrio, Brescia, Ällgau en Zuidwest-Zwitserland. In andere gebieden in Europa, zoals Griekenland, Slovenië en Scandinavië vind je grotere aantallen en in de Picos de Europa en de Cordillera Cantrábica leven een paar honderd beren.
Bron: IGN BD Carto – OFB/ROB/DDT(M)/PNP/Gobierno de Navarra/Govern d’Andorra/Generalitat de Catalunya/Conselh Generau d’Aran/Gobierno de Aragon 
Bron: Provincia Autonoma di Trento
Hoe voorkom je dat je een beer tegenkomt?
Door rustig te praten of geluid te maken hou je een beer al snel op afstand. Beren zijn over het algemeen bang voor mensen. Ze hebben een goed gehoor en reukvermogen en als ze je opmerken, zullen ze proberen je te ontwijken. Je kunt tijdens je bergwandeling wel op sporen van een beer stuiten, zoals pootafdrukken, haren of uitwerpselen. Volg nooit de sporen van een beer en houd je hond dichtbij en aangelijnd.
Wat doe je als je een beer ziet?
Terwijl we in de bergen van de Ariège wandelen, kijken we af en toe rond. Hoewel de kans uiterst klein is dat we een beer tegenkomen is het toch een bijzondere wetenschap dat ze in ditzelfde berglandschap rondlopen.
Als je een beer tegenkomt op een afstand kleiner dan vijftig meter, is het zaak om jezelf rustig bekend te maken door je te laten zien, te praten en te bewegen. Loop nooit dichterbij voor een foto. Hoewel wegrennen en in paniek raken allebei begrijpelijke reacties zijn, moet je dit juist niet doen. Loop langzaam weg van het pad dat de beer waarschijnlijk wil nemen en blijf kalm. Zie je dat een beer op zijn achterpoten gaat staan? Dit is geen teken van agressiviteit. Hij is waarschijnlijk nieuwsgierig en probeert op deze manier geuren op te pikken en te achterhalen wie er in zijn leefgebied ronddwaalt.
Wat doe je als een beer naar je toe komt?
Als een beer langzaam in jouw richting loopt, kun je rustig weglopen, het liefst bergop. Zorg dat de beer je kan passeren zonder dat je zijn weg verspert. Als een beer rennend jouw kant op komt terwijl hij wegvlucht en niet specifiek op jouw af komt rennen, geldt hetzelfde.
Wat doe je als een beer aanvalt?
Komt een beer doelbewust op jou afgerend, maak je dan zo groot mogelijk, praat duidelijk en loop achterwaarts weg. Soms is het slechts een blufaanval en zal de beer je niet aanraken. Mocht het wel tot fysiek contact komen, vecht dan terug of ga in foetushouding liggen met je handen in je nek en je rugzak om en doe alsof je dood bent. Bruine beren kunnen aanvallen op het moment dat ze zich bedreigd of verrast voelen voelen, maar het komt zelden voor dat een bergwandelaar een aanval van een beer moet afslaan.
